Overleven
‘Geen ramen, geen deuren, geen uitweg.’ Die woorden op de cover van Bunkerdagboek, het nieuwste boek van Kevin Brooks, zetten de lezer een beetje op het verkeerde been. Je verwacht een spannend boek, maar uiteindelijk krijg je een existentiële roman.
Het verhaal begint zonder meer spannend. Het ene moment helpt de 16-jarige Linus nog een man om iets in een auto te zetten en het volgende moment bevindt hij zich helemaal alleen in een betonnen bunker, inderdaad zonder ramen, deuren en uitweg. Na een paar dagen komen er meer mensen in de bunker tot ze met zijn zessen zijn. De man heeft hen ontvoerd, maar waarom?
Die vraag blijft onbeantwoord en dat spoort niet met de regels van het genre van het spannende boek. Zoals ook het einde daar bepaald haaks op staat. En geleidelijk aan ontdek je waar het Brooks om te doen is.
De ontvoerder bespiedt de mensen in de bunker via camera’s. Als ze het hem aardig vragen, verschaft hij hen eten via een lift. Als ze iets doen wat hem niet zint (proberen te ontsnappen bijvoorbeeld), sproeit hij verdovende chemicaliën naar binnen. De spanningen in de groep nemen toe. Iedereen reageert anders op de situatie en niet iedereen is even sociaal. Brooks beschrijft hoe mensen reageren als ze in het nauw zitten en zich in een uitzichtloze situatie bevinden. We bekijken dit alles door de ogen van Linus die een dagboek bijhoudt over de gebeurtenissen en zijn gedachten daarover. Hoe uitzichtlozer de situatie, hoe meer hij terugkijkt op zijn leven en jeugd.
Bunkerdagboek is een bijzonder boek door de thematiek en het einde. In Engeland is het terecht bekroond met de Carnegie Medal, een prestigieuze door bibliotheken uitgereikte prijs. Dat leidde meteen tot kritiek. Hoe kon de jury nou toch zo’n ´verachtelijk en gevaarlijk en kwaadaardig verhaal´ bekronen, wilde een criticus weten. Een getuigenis van slecht lezen, dunkt me. Brooks’ plot is inderdaad gedurfd en onconventioneel, maar zijn verhaal is indrukwekkend en biedt filosofische diepgang. / Bea Ros
Kevin Brooks, Bunkerdagboek. Vertaald door Jenny de Jonge. Amsterdam, De Harmonie, 2014. Vanaf 15 jaar. Prijs € 17,50.
Gepubliceerd in: Didactief, jaargang 44, nr. 7/ september 2014
