Uit een stageonderzoek van Leonie Hardeman bij Stichting Lezen blijkt dat de graphic novel in het Nederlandse literatuuronderwijs nog niet echt doorgedrongen is. Een derde van de leraren kent het genre helemaal niet en 80% heeft nog nooit een graphic novel gelezen. Tegelijkertijd bleek dat 80% wel welwillend stonden er eens eentje in de literatuurles te gebruiken. Voor al die leraren een tip: probeer het eens met Ben X, een graphic novel naar het jeugdboek Niets was alles wat hij zei (2002) van de Vlaamse auteur Nic Balthazar die het boek zelf al voor film en toneel bewerkte onder de titel Ben X.
Een graphic novel zou je het literaire broertje van de strip kunnen noemen. De thematiek is serieuzer – niet zelden betreft het een levensverhaal – en het beeld sluit daarbij aan. Ben X gaat over de impact van pesten. De autistische Ben begrijpt het gedrag van mensen om hem heen niet altijd goed en dat maakt hem op school tot het pispaaltje. Hij probeert zo onzichtbaar mogelijk te zijn, maar telkens weten de pesters hem weer te vinden. Hun pesterijen gaan steeds verder.
De enige plek waar Ben zich veilig en in zijn element voelt, is in de virtuele wereld van de game In the Kingdom. Daar kan zijn alter ego Ben X een heldenrol spelen en korte metten maken met tegenstanders. In die wereld heeft hij bovendien een vriendin. Als het hem in de werkelijkheid allemaal te veel wordt, helpt ze hem. Niet alleen in het spel, maar ook in het echte leven.
De Vlaamse illustratrice nDurlie (de online naam van Veerle Colle) verbeeldt mooi het door elkaar lopen van de spel- en echte werkelijkheid. Om te benadrukken dat die eerste voor Ben echter is, is die getekend in heldere kleuren, terwijl de harde werkelijkheid in grauwtinten is vervat. Net als de meeste graphic novels moet Ben X het niet hebben van fraaie plaatjes, wel van beeld met grote uitdrukkingskracht. In beeld komen de pesterijen en Bens onmacht nog harder binnen. Ben neemt met hulp van zijn vriendin op een originele wraak op zijn pesters. Zo slaagt hij erin om binnen- en buitenwereld te verenigen. / BR
nDurlie, Ben X. Naar het verhaal van Nic Balthazar. Vanaf 15 jaar. 120 blz. Tielt, Lannoo, 2015. Prijs € 19,99.
Leonie Hardeman, Onbekend maakt onbemind. De graphic novel in het Nederlandse literatuuronderwijs. Masterscriptie Letterkunde, Vrije Universiteit, 2014.
Gepubliceerd in: Didactief, jaargang 45, nr. 5/ mei 2015
